ΚΟΙΝΩΝΙΑ

«Γαλάζια φάλαινα»: Μάθετε τα πάντα για το «παιχνίδι αυτοκτονίας»

Γράφει ο 

Εμμανουήλ Δ. Μεταξάκης

Δικηγόρος, Διδάκτωρ Νομικής

 

Δυστυχώς το άρθρο αυτό δεν είναι φυσιοδιφικού ενδιαφέροντος.

Αν και η γαλάζια φάλαινα είναι ένα μεγαλόπρεπο και φιλειρηνικό πλάσμα, το ομώνυμο «παιχνίδι» έχει έναν ολωσδιόλου διαφορετικό χαρακτήρα, όντας μια βίαια και διεστραμμένη πορεία προς τον θάνατο. Όμως το «παιχνίδι» αυτό έχει και μια ομοιότητα προς το ομώνυμο κήτος: Όπως η γαλάζια φάλαινα αποτελεί κατά τους επιστήμονες το μεγαλύτερο ζώο που έχει ζήσει ποτέ στον πλανήτη μας, έτσι και το ομώνυμο «παιχνίδι» εξελίσσεται σε ένα τεραστίου μεγέθους πρόβλημα για τις ανά τον κόσμο διωκτικές και λοιπές αρμόδιες αρχές.

Όλα ξεκίνησαν το έτος 2013 στη Ρωσία, όπου ο Φίλιπ Μπουντέικιν, ένας αποβληθείς από το πανεπιστήμιό του φοιτητής ψυχολογίας, αποφάσισε, όπως δήλωσε μετά τη σύλληψή του από τις ρωσικές αρχές, να εκκαθαρίσει την κοινωνία από τους αδύναμους. Προς τον σκοπό αυτόν συνέλαβε το αρρωστημένο – μόνο κατ’ όνομα – «παιχνίδι» με την ονομασία «γαλάζια φάλαινα». Η ονομασία του οφείλεται στη φήμη, ότι το εν λόγω κήτος είναι το μοναδικό πλάσμα – εκτός από τον άνθρωπο – που αυτοκτονεί. Ο Μπουντέικιν άρχισε να προσελκύει παιδιά και εφήβους μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, συνήθως προκαλώντας και προσκαλώντας τα να δουν κάποιο τρομακτικό κινηματογράφημα (βίντεο).

Ξεχώριζε τα παιδιά που ανταποκρίνονταν στην πρόκληση και άρχιζε να σφίγγει γύρω τους τον κλοιό του πειθαναγκασμού του. Καλούσε τα παιδιά να προβούν σε όλο και πιο αποτρόπαιες πράξεις, εντάσσοντάς τα σε μια διαδικασία ηθικής και ψυχολογικής κατάπτωσης. Σιγά-σιγά τελειοποιούσε την πρακτική του, καθιστώντας την όλο και αποτελεσματικότερη: Πλέον σε πενήντα ημέρες μπορούσε να πείσει κάποιο ευάλωτο παιδί ή έφηβο να πάρει την ίδια του τη ζωή. Απαράβατος κανόνας ήταν η μυστικότητα: Οι «παίκτες» δεν έπρεπε να εκμυστηρευθούν ούτε στους πιο κοντινούς τους ανθρώπους ότι συμμετείχαν στο παιχνίδι. Δέχονταν απειλές, ότι, αν το έπρατταν, οι συνέπειες για τους οικείους τους θα ήταν αμείλικτες.

Οι «παίκτες» καλούνταν να ενταχθούν στο «παιχνίδι» αναλαμβάνοντας κάθε μέρα να ολοκληρώνουν και από ένα «επίπεδο». Όσο το «παιχνίδι» προχωρούσε, τόσο τα «επίπεδα» γίνονται και πιο αποκρουστικά. Τα πρώτα «επίπεδα» προέβλεπαν για τα παιδιά να δουν κάποια ταινία τρόμου, να ξυπνήσουν νωρίς τα ξημερώματα, να χτυπήσουν τον εαυτό τους και άλλα τέτοια βήματα σε ένα δρόμο αλλοτρίωσης του ψυχισμού τους. Οι πιο πειθήνιοι «παίκτες» που κατάφερναν να προοδεύσουν στο «παιχνίδι» λάμβαναν όλο και πιο αρρωστημένες και επικίνδυνες εντολές: Να αυτοτραυματισθούν σχηματίζοντας με αιχμηρό αντικείμενο μια φάλαινα στο δέρμα τους, να ισορροπήσουν στην άκρη της οροφής ενός ψηλού κτηρίου, να σκοτώσουν ένα ζώο και να αναρτήσουν στο διαδίκτυο κινηματογραφήσεις και φωτογραφίες ως αποδείξεις των «κατορθωμάτων» τους.

Στο «επίπεδο» αυτό του «παιχνιδιού» οι περισσότεροι «παίκτες» αποχωρούσαν. Για αυτούς που έμεναν, το μέλλον ήταν συνήθως προδιαγεγραμμένο: Τους δίδονταν όλο και πιο διαστροφικές οδηγίες, και σε όσους συνέχιζαν να «παίζουν» μέχρι την πεντηκοστή ημέρα διδόταν μια τελική οδηγία, για να ολοκληρώσουν το τελευταίο «επίπεδο» και να «κερδίσουν» το «παιχνίδι»: Να πάρουν την ίδια τους τη ζωή!

Όσο και αν ακούγεται παράδοξο, το «παιχνίδι» αυτό έχει σημειώσει πολλούς «νικητές» ανά τον κόσμο, οι οποίοι έχασαν τη ζωή τους, βυθίζοντας στο πένθος τους οικείους τους. Κρούσματα έχουν υπάρξει και στην Ελλάδα, χωρίς, ευτυχώς, τραγική μέχρι τώρα κατάληξη.

Οι δηλώσεις του Μπουντέικιν, όταν ερωτήθηκε, εάν πράγματι οδήγησε νέους ανθρώπους στην αυτοκτονία, φανερώνουν τη μερίδα του πληθυσμού που είχε θέσει στο στόχαστρό του: «Ναι, πράγματι το έκανα. Μην ανησυχείτε, θα καταλάβετε τα πάντα. Όλοι θα καταλάβουν. Πέθαιναν ευτυχισμένοι. Τους έδινα αυτό που δεν είχαν στην πραγματική τους ζωή: ζεστασιά, κατανόηση, επαφές.». Όπως προκύπτει από τα λεγόμενά του, ο Μπουντέικιν ήθελε να εκκαθαρίσει την κοινωνία από τα «βιολογικά απόβλητα», όπως τα χαρακτήρισε, δηλαδή από νεαρής κατά κανόνα ηλικίας (και συνεπώς πιο ευάλωτα) άτομα χαμηλής αυτοεκτίμησης και αυτοπεποίθησης, παραμελημένα, εσωστρεφή, αντιδημοφιλή και μοναχικά.

Το πλέον ανησυχητικό είναι ότι, αν και ο Μπουντέικιν έχει πλέον συλληφθεί και κρατείται από τις ρωσικές αρχές, παρά ταύτα έχει δημιουργήσει μια επικίνδυνη «τεχνογνωσία», την οποία έχει «κληροδοτήσει» στους συνεχιστές του: Πρόκειται για άτομα που επιδιώκουν την αυτοεπιβεβαίωση μέσω της ολοκληρωτικής χειραγώγησης των άλλων. Για άτομα που τους αρέσει να έχουν εξουσία ζωής και θανάτου επί των αδυνάτων. Αυτό το επιτυγχάνουν εμφανιζόμενοι ως διαχειριστές διαδικτυακών κοινοτήτων και εφαρμόζοντας τις προαναφερθείσες μεθόδους του πρώτου διδάξαντος, Μπουντέικιν.

Η αποτελεσματικότητα των μεθόδων τού Μπουντέικιν φανερώνει αναγλύφως τα αταβιστικά κατάλοιπα του ανθρώπινου ψυχισμού, την ακατάσχετη έλξη του ανθρώπου προς την εξουσία, όσο αποκρουστικό προσωπείο και αν φορέσει αυτή, γιατί πώς αλλιώς μπορεί να ερμηνευθεί το γεγονός, ότι ο Μπουντέικιν λαμβάνει στη φυλακή, όπου κρατείται, δεκάδες ερωτικά γράμματα από έφηβες που, αν και γνωρίζουν το τι έχει πράξει, παρ’ όλα αυτά τον θαυμάζουν για την απάνθρωπη, εγκληματική, αλλά συνάμα ακατανίκητη «εξουσία» που φαινόταν να έχει επί των ζωών ευάλωτων νέων και δηλώνουν έτοιμες να του δοθούν ψυχή τε και σώματι;

Επειδή, όπως προειπώθηκε, η μυστικότητα είναι ένας από τους απαράβατους κανόνες που επιβάλλεται στους «παίκτες», τα αγαπημένα τους πρόσωπα πολλές φορές αντιλαμβάνονται ότι κάτι ύποπτο συμβαίνει, όταν πλέον είναι πολύ αργά. Οι πράξεις των διψασμένων για αιματοβαμμένη εξουσία διαχειριστών των διαδικτυακών κοινοτήτων που παίζουν με το θάνατο είναι αξιόποινες, όπως για παράδειγμα συμμετοχή σε αυτοκτονία (άρθρο 301 ΠΚ), απειλή (άρθρο 333 ΠΚ), ηθική αυτουργία σε κακοποίηση ζώων (άρθρο 46 παρ. 1 περ. α΄ ΠΚ και άρθρο 16 παρ. α΄ και β΄ σε συνδυασμό με το άρθρο 20 παρ. 2 Ν. 4039/2012), και για το λόγο αυτό οποιαδήποτε ύποπτη ένδειξη, ότι κάποιος συμμετέχει στο «παιχνίδι» αυτοκτονίας, όπως είναι οι χαραγές στο δέρμα του ή περίεργες αναζητήσεις στο ιστορικό του διαφυλλιστή (αγγλ. web browser), θα πρέπει να αναφέρεται στις αρχές. Η συνδρομή των αρχών δεν θα είναι αναγκαία μόνο για τη δίωξη των υπαιτίων, αλλά και για την ψυχολογική υποστήριξη των «παικτών»-θυμάτων.

Αυτό όμως θα πρέπει να γίνεται με περίσκεψη και όχι ακρίτως, γιατί βεβιασμένες ενέργειες μπορούν να έχουν το ακριβώς αντίθετο από το επιθυμητό, αποτέλεσμα. Για παράδειγμα, δεν είναι, όπως είναι φυσικό, πάντοτε ένδειξη ότι ένα παιδί «παίζει» με την αυτοκτονία το γεγονός, ότι αυτό ξύπνησε τις πρώτες πρωινές ώρες: Μία ακραία αντίδραση και νουθεσία των γονέων σχετικά με την πράξη αυτή του παιδιού μπορεί να έχει αρνητικό και όχι θετικό αντίκτυπο, γνωστοποιώντας στο παιδί, που ως τότε αγνοούσε τη «γαλάζια φάλαινα», το αποτρόπαιο αυτό «παιχνίδι» και δημιουργώντας του την επικίνδυνη περιέργεια να το αναζητήσει.

Επειδή όμως πάντοτε η πρόληψη είναι αποτελεσματικότερη από την καταστολή, η σημαντικότερη θωράκιση των νέων από κάθε είδους παιχνίδια με τον πρόωρο θάνατο, είτε αυτά λέγονται «γαλάζια φάλαινα», είτε ναρκωτικές ουσίες, είτε αυτοσχέδιοι αγώνες αυτοκινήτων και δικύκλων, είναι οι γονείς και κηδεμόνες των νέων να τους παρέχουν ζεστασιά και κατανόηση, ώστε αυτοί να μην αναγκάζονται να την αναζητήσουν στον κάθε Μπουντέικιν.