Όλοι έχουν ακούσει για το θρυλικό υποβρύχιο «ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ» το οποίο έδρασε στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Όμως η συμμετοχή και προσφορά της Ελλάδας στον αγώνα για την ανατροπή του άξονα δεν εξαντλείται μόνο σε αυτό το υποβρύχιο.
Γράφει ο Κώστας Αττίας
Τα Ελληνικά υποβρύχια πράγματι διέπρεψαν στο πεδίο της μάχης. Ο φόρος αίματος ήταν βέβαια βαρύς. Η Διοίκηση Υποβρυχίων γνώρισε τις μεγαλύτερες απώλειες από όλα τα τμήματα των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων ως αναλογία απωλειών / υπηρετούντων στην Διοίκηση.
Η απώλεια 106 πεσόντων μένει να θυμίζει πως οι Έλληνες κατάφεραν με τον ηρωισμό και την φιλοπατρία τους να μετατρέψουν τα γερασμένα και ξεπερασμένα τότε τεχνολογικά Ελληνικά Υποβρύχια στον φόβο και τρόμο για τους Γερμανούς και τους Ιταλούς.
Η Ελλάδα στην έναρξη του πολέμου διέθετε έξι υποβρύχια. Οι καταγραφές της εποχής ξεκαθαρίζουν πως τα υποβρύχια δεν ήταν σε καλή κατάσταση. Ήταν γερασμένα, με συστήματα που βραχυκύκλωναν συνεχώς, με κύριες μηχανές που τακτικά ήθελαν επισκευές, αδυνατούσαν να καταδυθούν γρήγορα, οι υπολογιστές βολής τορπιλών δεν ήταν αξιόπιστοι….
Αυτές οι δυσκολίες φυσικά δεν μπορούσαν να σταματήσουν την συμμετοχή των υποβρυχίων στον πόλεμο. Τα υποβρύχια ΚΑΤΣΩΝΗΣ (Υ-1), ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ (Υ-2), ΠΡΩΤΕΥΣ (Υ-3), ΝΗΡΕΥΣ (Υ-4), ΤΡΙΤΩΝ (Υ-5) και ΓΛΑΥΚΟΣ (Υ-6) από την στιγμή που ξεκίνησαν οι μάχες βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή. Στην συνέχεια οι Βρετανοί θα παραχωρήσουν δύο ακόμα υποβρύχια. Τα ΜΑΤΡΩΖΟΣ (Υ-7) το 1942 και το ΠΙΠΙΝΟΣ (Υ-8) το 1943.
Τα πληρώματα των υποβρυχίων πάλεψαν με όλες τις δυνάμεις τους. Επιχείρησαν παράτολμα χτυπήματα στον εχθρό και πάνω από όλα δεν σκέφτηκαν στιγμή την ζωή τους μπροστά στην προσπάθεια να εμποδίσουν την κατάκτηση της χώρας.
Το υποβρύχιο ΠΡΩΤΕΥΣ αποτελεί σημείο αναφοράς. Την δεύτερη ημέρα των Χριστουγέννων του 1940 το πλήρωμα του αναλαμβάνει μια επικίνδυνη αποστολή. Είναι η τρίτη πολεμική περιπολία του υποβρυχίου και ο ενθουσιασμός ανάμεσα στα μέλη του πληρώματος είναι μεγάλος. Έχουν την υψηλή αποστολή να μην επιτρέψουν την προσέγγιση εχθρικών πλοίων στον κόλπο του Αυλώνα.
Το πλήρωμα επαγρυπνεί και στις 29 Δεκεμβρίου θα εντοπίσει εχθρική νηοπομπή πολεμικών σκαφών. Άμεσα δίνεται διαταγή για βύθιση των πλοίων. Βολή τορπίλης θα διαλύσει ένα ιταλικό πλοίο όμως δυστυχώς και το ΠΡΩΤΕΥΣ θα πληγεί θανάσιμα από τα πυρά που ανταποδίδουν οι Ιταλοί.
Θα βυθιστεί αύτανδρο και θα γίνει σημείο αναφοράς για όλο το Έθνος.
Ο στόλος τον Απρίλιο του 1941 θα μεταφερθεί στις συμμαχικές δυνάμεις στην Μέση Ανατολή. Ο πόλεμος για τα υποβρύχια συνεχίζεται. Τα Ελληνικά υποβρύχια θα τεθούν υπό Βρετανική Διοίκηση και θα μοιραστούν για περιπολίες με έδρα την Αλεξάνδρεια, την Βηρυτό και τη Μάλτα.
Η απώλεια των ΓΛΑΥΚΟΣ – ΤΡΙΤΩΝ και ΚΑΤΣΩΝΗΣ
Στις συμμαχικές επιχειρήσεις τα τεχνολογικά ξεπερασμένα υποβρύχια θα βρεθούν στην πρώτη γραμμή, στις πιο επικίνδυνες αποστολές με πληρώματα που ενθουσιασμένα θα ζητούν να μπουν στην φωτιά και να νικήσουν τις δυνάμεις του άξονα.
Οι σημαντικά μεγαλύτερες δυνάμεις του εχθρού κοστίζουν όμως την απώλεια των ΓΛΑΥΚΟΣ, ΤΡΙΤΩΝ και ΚΑΤΣΩΝΗΣ.
To ΤΡΙΤΩΝ θα βυθίσει συνολικά έξι πλοία και ένα υποβρύχιο. Τον Νοέμβριο του 1942 θα εκτελέσει την τελευταία του αποστολή. Από την Αίγυπτο θα κατευθυνθεί στην Εύβοια. Θα εκτελέσει πολεμική περιπολία και στόχος είναι να αποβιβάσει στην Ελλάδα συμμάχους που έχουν αποστολή τους την οργάνωση της αντίστασης στον κατακτητή.
Έξι ημέρες μετά τον απόπλου του, στις 16 Νοεμβρίου 1942 στο στενό του Καφηρέα θα εντοπίσει εχθρική νηοπομπή. Το υποβρύχιο επιτίθεται όμως και ο εχθρός κινητοποιεί όλες τις δυνάμεις του.Από την σφοδρή ανταλλαγή πυρών το υποβρύχιο βυθίζεται, 19 απώλειες και 30 αιχμάλωτοι είναι ο απολογισμός. Δύο κατάφεραν να γλιτώσουν κολυμπώντας.
Η αξία των μαχητών του ΤΡΙΤΩΝ αναγνωρίζεται και από τον εχθρό. Η διάτρητη σημαία του υποβρυχίου παραδόθηκε από έναν άγνωστο έως τότε άνδρα σε αξιωματικούς του Πολεμικού Ναυτικού σε τελετή που έγινε δεκαετίες αργότερα για την απόκτηση νέου υποβρυχίου από την Ελλάδα σε γερμανικά ναυπηγεία. Ο άγνωστος άνδρας ήταν κυβερνήτης γερμανικού υποβρυχίου στην ναυμαχία που κόστισε την απώλεια του ΤΡΙΤΩΝ.
Δύο ιστιοφόρα και ένα φορτηγό πλοίο βύθισε το ΓΛΑΥΚΟΣ παρά το γεγονός πως ήταν δεμένο για μεγάλο χρονικό διάστημα σε επισκευαστική βάση της Μάλτας. Το υποβρύχιο αντιμετώπισε τα σοβαρότερα μηχανικά προβλήματα. Το πλήρωμα του καθημερινά ζητούσε να του ανατεθεί πολεμική αποστολή όμως οι επισκευές που έγιναν στην Μάλτα κράτησαν το υποβρύχιο για σημαντικό χρονικό διάστημα εκτός πολεμικής δράσης.
Τον Απρίλιο του 1942 θα βυθιστεί στο λιμάνι της Βαλέτας με άλλα συμμαχικά πλοία μετά από αεροπορικό βομβαρδισμό των Γερμανών.
Έξι βυθίσεις εχθρικών πλοίων κατάφερε το ΚΑΤΣΩΝΗΣ. Το ατρόμητο πλήρωμα του θα εκτελέσει αποστολές για την αποβίβαση καταδρομέων – πρακτόρων οι οποίοι είχαν αποστολή να συντονίσουν την αντιστασιακή δράση κατά των Γερμανών. Μετά από μια σκληρή μάχη, και ενώ το υποβρύχιο είχε αναγκαστεί να αναδυθεί θα βυθιστεί από τα πυρά εχθρικών σκαφών στην Σκιάθο.
Οι χρυσές σελίδες ιστορίας που έγραψαν τα Ελληνικά υποβρύχια παραμένουν μέχρι σήμερα σημεία παγκόσμιου θαυμασμού και αποδεικνύουν πως η μαχητική ικανότητα και το σθένος των πληρωμάτων μπορούν να ανατρέψουν στο πεδίο της μάχης τους όποιους αρνητικούς συσχετισμούς δείχνουν τα τεχνολογικά χαρακτηριστικά ή τα αριθμητικά στοιχεία μεταξύ των αντιπάλων.