Περισσότερα από 1.200 ασυνόδευτα προσφυγόπουλα βρίσκονται σε λίστες αναμονής για μια θέση σε εξειδικευμένη δομή προστασίας, ενώ από τον Αύγουστο ως τον Οκτώβριο του 2016 είχαμε 524 νέες αφίξεις ασυνόδευτων παιδιών στα έξι hot spot της Ελλάδας.
Μέχρι τις 6 Νοεμβρίου, όμως μόλις 205 ασυνόδευτα παιδιά είχαν γίνει δεκτά για μετεγκατάσταση σε άλλη ευρωπαϊκή χώρα, ενώ χρειάζονται πάνω από 11 μήνες για να υλοποιηθεί και η οικογενειακή επανένωση.
Τα στοιχεία αυτά παρουσίασε ο συνεργάτης του υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής Άλκης Σουλιώτης, μιλώντας σε ημερίδα των Γιατρών του Κόσμου για την προστασία των ασυνόδευτων παιδιών.
Συνολικά περίπου 2.500 ασυνόδευτα παιδιά βρίσκονται ανάμεσα στους 62.000 πρόσφυγες και μετανάστες που βρίσκονται στην Ελλάδα. Στις 17 Νοεμβρίου, 286 ασυνόδευτα παιδιά βρίσκονταν σε κλειστού τύπου δομές (hot spots) και δύο σε κρατητήρια της αστυνομίας.
Υπάρχουν αναφορές από τα Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης, αποκάλυψε ο κ. Σουλιώτης, που κάνουν λόγο για «μεγάλη αύξηση των ατόμων που ισχυρίζονται ότι είναι ασυνόδευτοι ανήλικοι. Δεδομένου ότι είναι δύσκολη η διαπίστωση της ανηλικότητας, καταγράφονται ως ανήλικοι, μεταφέρονται στις σχετικές δομές και μπορεί να αποτελέσουν κίνδυνο για τα άλλα ανήλικα».
«Είναι μεγάλο έλλειμμα του κρατικού μηχανισμού η απουσία δομών για τα ασυνόδευτα παιδιά», παραδέχτηκε ο κ. Σουλιώτης και πρόσθεσε: «Η ανάγκη δημιουργεί νέα δεδομένα σε σχέση με όσα οι παραδοσιακές μέθοδοι μπορούν να επιλύσουν και θεωρούμε ότι πρέπει να γίνουμε πιο εφευρετικοί».
Ωστόσο, επισήμανε ότι στην κατεύθυνση αυτή «είναι αρκετά δύσκολο να βρούμε συνεργάτες με την ίδια λογική με την Πολιτεία, οι οποίοι θα κατανοήσουν την αγωνία της Πολιτείας».
Στις καινοτόμες λύσεις που αναζητά το υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής σε συνεργασία με το υπουργείο Εργασίας, είναι η προοπτική να χρησιμοποιηθούν μεγάλα δημόσια κτήρια παιδικής προστασίας, όπως παλιά ορφανοτροφεία, ως δομές για ασυνόδευτα παιδιά. Επίσης, η δημιουργία ασφαλών ζωνών (safe zones) μέσα σε κέντρα φιλοξενίας. Στόχος του υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής είναι η δημιουργία ασφαλών ζωνών των 30 θέσεων σε 25-30 δομές, ώστε να προκύψουν 800-900 επιπλέον θέσεις για ασυνόδευτα παιδιά.
Ήδη λειτουργούν πιλοτικά τρεις ασφαλείς ζώνες, στα Διαβατά και τα Λαγκαδίκια (σε συνεργασία με την Άρσις) και στην Αλεξάνδρεια Ημαθίας (με την IRC).
Η UNICEF μαζί με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, προχώρησαν πρόσφατα σε αξιολόγηση των τριών αυτών ασφαλών ζωνών, ώστε να χρησιμοποιηθούν τα συμπεράσματα στη δημιουργία των επόμενων ζωνών. Την αξιολόγηση έκαναν δύο κλιμάκια σε διάστημα δύο εβδομάδων, τα οποία διενήργησαν άτυπες συνεντεύξεις με πρόσφυγες, ΜΚΟ, κοινότητες προσφύγων και μεταναστών και όσους διαχειρίζονται τις εγκαταστάσεις.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε η Γκάλιτ Γούλφενσον, υπεύθυνη παιδικής προστασίας της UNICEF, από την αξιολόγηση προκύπτει ότι είναι παρόμοιος ο χρόνος που χρειάζεται για να δημιουργηθούν οι ασφαλείς ζώνες και οι εξειδικευμένες δομές (ένας με δύο μήνες), όπως παρόμοιο είναι και το κόστος για τη λειτουργία ασφαλών ζωνών και εξειδικευμένων δομών (από 35.000 ως 50.000 ευρώ ανά μήνα για μια δομή των 30 παιδιών).
Ωστόσο, η στέγαση που προσφέρεται στις ασφαλείς ζώνες για τα παιδιά είναι «χαμηλής ποιότητας ως επανάληψη των κακών συνθηκών που προσφέρονται στα κέντρα φιλοξενίας», παρατήρησε. Τα παιδιά κοιμούνται σε σκηνές ή κοντέινερ, με αποτέλεσμα η εκπρόσωπος της UNICEF να καταγγέλλει ακόμα και δάγκωμα παιδιού από αρουραίο στα Διαβατά.
Ερώτημα είναι το πόσα παιδιά θα βρίσκονται σε κάθε ζώνη. Κάθε μία από τις τρεις ζώνες φιλοξενεί 30 παιδιά. Η ιδανική συνθήκη, σύμφωνα με τη UNICEF, είναι 25 παιδιά και σε κάποιες περιπτώσεις να φτάνουν ως τα 30. Ωστόσο, υπήρξε και η περίπτωση της προσωρινής επείγουσας ζώνης που δημιουργήθηκε στο Μανταμάδο της Λέσβου και όπου φιλοξενούνταν 60 παιδιά. «Οι ΜΚΟ εκεί έκαναν ό,τι μπορούσαν, αλλά δεν ενδείκνυται ο αριθμός γιατί προκύπτουν θέματα ασφαλείας», τόνισε η εκπρόσωπος του διεθνούς οργανισμού.
Ως προς τις βασικές υπηρεσίες διαπιστώθηκε ότι όταν προσφέρονταν στα ασυνόδευτα παιδιά διαφορετικές υπηρεσίες στο φαγητό και τις υπηρεσίες καθαριότητας σε σχέση με τους υπόλοιπους πρόσφυγες, υπήρχε η εντύπωση στον πληθυσμό του κέντρου φιλοξενίας ότι οι ασυνόδευτοι είχαν προνομιακή μεταχείριση και αυτό ενίσχυε την αίσθηση των διακρίσεων. Η σύσταση της UNICEF είναι να παρέχονται οι ίδιες βασικές υπηρεσίες σε όλους.
Σε επίπεδο συστάσεων, η UNICEF υπογραμμίζει επίσης ότι τα παιδιά δεν πρέπει να μένουν στις ασφαλείς ζώνες για πολλούς μήνες και αυτές πρέπει να αποτελούν προσωρινό μέτρο. Επίσης, πρέπει να γίνεται εξατομικευμένη αξιολόγηση για τις ανάγκες του κάθε παιδιού, ενώ είναι απαραίτητο στις ασφαλείς ζώνες να παρέχεται εκπαίδευση και κατάρτιση, ψυχοκοινωνική υποστήριξη και νομική βοήθεια, όπως και να υπάρχει φροντίδα των παιδιών σε 24ωρη βάση.
Ο εκπρόσωπος της ΜΚΟ Save the Children, Κωνσταντίνος Καζανάς, τόνισε ότι η οργάνωση συμφωνεί να συμπράξει στις ασφαλείς ζώνες «αλλά σε ένα περιβάλλον ασφάλειας και αξιοπρέπειας, όπου τα παιδιά δεν θα μένουν σε σκηνές».
Προλογίζοντας την ημερίδα ο πρόεδρος των «Γιατρών του Κόσμου», Νικήτας Κανάκης, έκανε λόγο για «πολλά μικρά κενά και ανεπάρκειες στην προστασία των ασυνόδευτων παιδιών, που όταν ενώνονται δημιουργούν πρόβλημα και δεν εξασφαλίζεται η προστασία που τους αξίζει».
Ο υπεύθυνος προάσπισης και διεκδίκησης δικαιωμάτων των Γιατρών του Κόσμου, Στάθης Πουλαράκης, ζήτησε εξάλλου τη θεσμοθέτηση μεταβατικής ηλικιακής κατηγορίας για νεαρά άτομα άνω των 18 ετών.