Από την Αρχαία Ολυμπία που συνεδρίασε η Ολομέλεια των προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων Ελλάδος ο υπουργός Δικαιοσύνης Γιώργος Φλωρίδης ξεκαθάρισε ότι χωρίς την σύμπραξη των δικηγόρων δεν πρόκειται να προχωρήσει σε αλλαγές στον Κώδικα Δικηγόρων, ενώ ο ομότιμος καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Νίκος Αλιβιζάτος, πρότεινε τέσσερα «καυτά» σημεία εν όψει της αναθεώρησης του Συντάγματος (άρθρα 87 κ.λπ.).
Παράλληλα, η Ολομέλεια των προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων Ελλάδος για την επίμαχη τροπολογία του άρθρου 100 ΚΠΔ που έχει κατατεθεί στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής, με ανακοίνωσή της, καλεί την Κυβέρνηση και τον υπουργό Δικαιοσύνης «να αφουγκραστούν τη φωνή της νομικής κοινότητας, να αποσύρουν τη νέα ρύθμιση και να προβούν άμεσα σε διάλογο με τους φορείς της Δικαιοσύνης για το ζήτημα αυτό».
Ειδικότερα, ο κ. Φλωρίδης στον χαιρετισμό του κατά την έναρξη των εργασιών της Ολομέλειας στο Συνεδριακό Κέντρο της Διεθνούς Ολυμπιακής Ακαδημίας στην Αρχαία Ολυμπίας, τόνισε ότι χωρίς την σύμπραξη-συμμετοχή των δικηγόρων δεν πρόκειται να προχωρήσει σε αλλαγές στον Κώδικα Δικηγόρων και προσέθεσε ότι το υπουργείο Δικαιοσύνης θα παρουσιάσει στο δικηγορικό κόσμο πρόταση για το ζήτημα των δικηγορικών εξετάσεων και τότε θα ξεκινήσει ένας διάλογος σε βάθος.
Σε άλλο σημείο του χαιρετισμού του, ο κ. Φλωρίδης τόνισε ότι θα καταργηθεί όλο το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο για τη διαμεσολάβηση και θα υπάρξει ένας νέος ευέλικτος νόμος, ενώ θα εισαχθεί η διαμεσολάβηση ως μάθημα στις Νομικές Σχολές.
Κλείνοντας ο κ. Φλωρίδης επανέλαβε ότι σύντομα θα επέλθει η αναβάθμιση του όλου συστήματος της Δικαιοσύνης και έκανε ένα σύντομο απολογισμός της συνεργασίας του με τους Δικηγορικούς Συλλόγους κατά την διάρκεια της έως σήμερα θητείας του.
Αλιβιζάτος: Προτάσεις για την αναθεώρηση Συντάγματος
Από την πλευρά του ο κ. Αλιβιζάτος, ήταν ο κεντρικός ομιλητής για το θέμα της συνταγματικής αναθεώρησης και αναφέρθηκε στην αναγκαιότητα παρεμβάσεων για τη Δικαιοσύνη και το Κράτος Δικαίου.
Ειδικότερα, ο κ. Αλιβιζάτος, μεταξύ των άλλων, έκανε προτάσεις τεσσάρων σημείων, στο κεφάλαιο που αφορά την Δικαιοσύνη, ενόψει της εξαγγελθείσας αναθεώρησης του Συντάγματος.
Μια καινοτόμος πρόταση του κ. Αλιβιζάτου είναι η συμμετοχή μη δικαστών, τρίτων προσώπων, στα Ανώτατα Δικαστικά Συμβούλια (ΑΔΣ), έτσι ώστε «να σταματήσουν τα μαγειρέματα των δικαστών».
Ενδεικτικά, ο κ. Αλιβιζάτος φωτογράφησε εν μέρει τα τρίτα πρόσωπα, λέγοντας ότι στα ΑΔΣ μπορεί να συμμετέχει ένας δικηγόρος, ο οποίος θα επιλέγεται από την Ολομέλεια των προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων Ελλάδος.
Συγκεκριμένα, ο κ. Αλιβιζάτος, τόνισε:
«Μπροστά στην κοινή διαπίστωση ότι κάτι δεν πάει καλά με την απονομή της Δικαιοσύνης στη χώρα μας, η Ολομέλεια, σύμφωνα με το άρθρο 90 του Κώδικα Δικηγόρων (νόμος 4194/2013), προτίθεται να συμμετάσχει με προτάσεις στην συζήτηση για την αναθεώρηση του Συντάγματος.
Δύο είναι οι στόχοι που επιδιώκουν οι δικηγόροι:
Πρώτον, η ενίσχυση της ανεξαρτησίας της Δικαιοσύνης και δεύτερον, εξίσου σημαντικό, η αποτροπή του κορπορατισμού των δικαστών που τους αποκόπτει από την κοινωνία και τις ανάγκες της,
Προς την κατεύθυνση αυτή, οι Δικηγορικοί Σύλλογοι έχουν ήδη ταχθεί υπέρ:
i) της πλήρους δικαστικοποίησης της ποινικής ευθύνης των Υπουργών, με ανάθεση σε δικαστικό όργανο της άσκησης της ποινικής δίωξής τους (άρθρο 86 Συντάγματος),
ii) του διαφορετικού τρόπου επιλογής της ηγεσίας της Δικαιοσύνης (άρθρο 90 Συντάγματος) και
iii) της εισαγωγής κωλύματος διορισμού δικαστών σε δημόσιες θέσεις μετά την αφυπηρέτησή τους (προσθήκη στο άρθρο 89 Συντάγματος)».
Παράλληλα, ο κ. Αλιβιζάτος, επισήμανε:
«Πέραν των ανωτέρω προτάσεων που αποτελούν πάγιες θέσεις των Δικηγορικών Συλλόγων, προτάθηκε και η είσοδος στα Ανώτατα Δικαστικά Συμβούλια (ΑΔΣ) τόσο της Πολιτικής όσο και της Διοικητικής Δικαιοσύνης, μη δικαστών, ως εκπροσώπων της κοινωνίας των πολιτών.
Όπως δείχνει πλέον η πείρα των περισσοτέρων ευρωπαϊκών χωρών, η παρουσία στα Ανώτατα Δικαστικά Συμβούλια τρίτων επιλεγμένων με αδιάβλητη και διαφανή διαδικασία είναι ο ασφαλέστερος τρόπος για την αποτροπή του δικαστικού κορπορατισμού και του σύμφυτου με αυτόν φαινομένου της αλαζονείας των δικαστών».
Αντιδράσεις για τροπολογία άρθρου 100 ΚΠΔ
Ο πρόεδρος της Ολομέλειας και πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών Δημήτρης Βερβεσός, αναφέρθηκε στην τροπολογία του υπουργείου Δικαιοσύνης που έχει κατατεθεί στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής σχετικά με το δικαίωμα πρόσβασης στο υλικό της δικογραφίας (άρθρο 100 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας), θέμα το οποίο απασχόλησε τις εργασίες της Ολομέλειας και ελήφθεί σχετική απόφαση.
Πάντως, πρέπει να σημειωθεί ότι η εν λόγω τροπολογία έχει προκαλέσει αντιδράσεις στον δικηγορικό κόσμο.
Αναλυτικότερα, ως προς το επίμαχο θέμα της τροπολογίας του άρθρου 100 του ΚΠΔ, ο κ. Βερβεσός, μεταξύ των άλλων, ανέφερε:
«Βρισκόμαστε σε μια κρίσιμη καμπή για το δικηγορικό λειτούργημα και τη λειτουργία της ελληνικής δικαιοσύνης. Σε μια εποχή που οι θεσμοί δοκιμάζονται και η εμπιστοσύνη των πολιτών προς τη δικαιοσύνη βρίσκεται σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα, το δικηγορικό σώμα καλείται να επαναβεβαιώσει τον ρόλο του ως θεματοφύλακα των δημοκρατικών αξιών και των θεμελιωδών δικαιωμάτων.
Οι δικηγόροι δεν είμαστε μόνο νομικοί παραστάτες, αλλά υπερασπιστές της νομιμότητας και φύλακες του κράτους δικαίου.
Ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο οφείλουμε να αντιστεκόμαστε με σθένος σε κάθε νομοθετική πρωτοβουλία που υπονομεύει τις θεμελιώδεις εγγυήσεις της δίκαιης δίκης και περιστέλλει συνταγματικώς κατοχυρωμένα δικαιώματα. Είδαμε τη νέα προσθήκη του άρθρου 100 παράγραφος 3 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, που προωθεί η Κυβέρνηση, η οποία αποτελεί δικαιοκρατική ολίσθηση.
Η διάταξη εισάγει την δυνατότητα αποκλεισμού του κατηγορουμένου και του συνηγόρου του από την πρόσβαση σε τμήματα της δικογραφίας.
Πρόκειται κατάφωρη παραβίαση των θεμελιωδών αρχών της Ποινικής Δικονομίας που αντιστρατεύεται το δικαίωμα σε δίκαιη δίκη, όπως κατοχυρώνεται από την Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, πλήττοντας στον πυρήνα του το δικαίωμα υπεράσπισης. Θυμίζω ότι η προδικασία είναι μυστική έναντι τρίτων· ποτέ όμως έναντι του κατηγορουμένου. Άλλως, εκτίθεται στον κίνδυνο άδικων διώξεων, αυθαίρετων μέτρων καταναγκασμού και αναιτιολόγητων καταδικών, χωρίς να έχει τη δυνατότητα να ακουστεί ισοτίμως και να αντικρούσει όσα του προσάπτονται.
Περνώ σε ένα μείζον ζήτημα για τη συλλογική μας υπόσταση: τη σημασία της προάσπισης της αρχής της αυτορρύθμισης του δικηγορικού επαγγέλματος, που έχει κατοχυρωθεί τόσο στο εθνικό όσο και στο ευρωπαϊκό και το διεθνές δίκαιο (μετά με την προσφάτως υπογραφείσα Σύμβαση για την Προστασία του Επαγγέλματος του Δικηγόρου της 13.5.2025). Μας προκάλεσαν ιδιαίτερη έκπληξη και ανησυχία οι πρόσφατες εξαγγελίες του Υπουργείου Δικαιοσύνης για την αναθεώρηση του καθεστώτος εξετάσεων των ασκουμένων και της προαγωγικής εξέλιξης των δικηγόρων».