Οι 27 Ευρωπαίοι ηγέτες, αναμένεται να εκδώσουν το μεσημέρι της Τετάρτης δήλωση για το Brexit με την οποία η Ε.Ε. θα εκφράζει την ενότητα και αποφασιστικότητά της, αλλά και την ελπίδα να ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις με το Ηνωμένο Βασίλειο το συντομότερο δυνατόν.
Η δήλωση δεν δόθηκε τελικά την Τρίτη στη δημοσιότητα, σε ένδειξη σεβασμού στο πρόσωπο του Βρετανού Πρωθυπουργού Ντέϊβιντ Κάμερον, ο οποίος έλαβε μέρος για τελευταία φορά σε Σύνοδο Κορυφής, καθώς αναμένεται να αποχωρήσει πριν από την επόμενη.
Οι «27», στη δήλωση τεσσάρων σημείων, δηλώνουν ότι σέβονται το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος και λυπούνται για αυτό. Σημειώνουν όμως ότι προχωρούν ενωμένοι, ενώ επιθυμούν μια αμοιβαία επωφελή συμφωνία με το Ηνωμένο Βασίλειο. Τέλος, εκφράζουν την ελπίδα ότι οι διαπραγματεύσεις για την έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου θα ξεκινήσουν το ταχύτερο δυνατόν.
Κυβερνητικές πηγές αναφέρουν ότι στην παρέμβασή του στην συζήτηση που έγινε στο δείπνο των ηγετών, ο Πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας χαρακτήρισε το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος «σοκ ιστορικών διαστάσεων» γιατί, «αλλάζει τον χάρτη αφού η Ευρώπη αντί να διευρύνεται για πρώτη φορά μικραίνει».
«Δεν πρέπει να παριστάνουμε τους έκπληκτους γιατί τα αίτια της αναδίπλωσης και του εθνικισμού είναι πολύ βαθιά, καθώς επίσης η λιτότητα, η κοινωνική κρίση και το δημοκρατικό έλλειμμα», τόνισε ο κ. Τσίπρας. Πρόσθεσε ότι κατανοεί τον κ. Κάμερον αλλά «οφείλω να σημειώσω ότι με εντυπωσιάζει το γεγονός ότι δεν είχε κανένα σχέδιο εξόδου».
Ο Αλέξης Τσίπρας κατέκρινε τη διακριτή μεταχείριση των εταίρων προς το Ηνωμένο Βασίλειο σε σχέση με εκείνη προς την Ελλάδα μετά το περσινό δημοψήφισμα. «Είναι προφανής η διακριτή αντιμετώπιση της Ε.Ε. απέναντι στην Ελλάδα, η οποία ζήτησε έντιμη συμφωνία και εταίροι της είπαν: "εφαρμογή του προγράμματος, αλλιώς grexit"». «Δεν πιστεύω στη λογική της τιμωρίας σε όσους θέλουν να φύγουν, αλλά δεν πιστεύω ότι πρέπει να τιμωρούνται αυτοί που μένουν», πρόσθεσε.
Τέλος, ο Έλληνας πρωθυπουργός τόνισε ότι στην επόμενη Σύνοδο Κορυφής ο νέος Βρετανός πρωθυπουργός πρέπει να παρουσιάσει το αίτημα ενεργοποίησης του άρθρου 50 ώστε να ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις για την έξοδο από την Ε.Ε. «Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει να αποφασίσουμε ποιος θα διαπραγματευθεί», σημείωσε. Τέλος, υπογράμμισε ότι η Ελλάδα επιθυμεί τη συμμετοχή στις διαπραγματεύσεις της Κομισιόν και της Ευρωβουλής.
Το Brexit φέρνει σενάρια για «άνοιξη» του ευρωπαϊκού Νότου
Θετικό πρόσημο δίνουν από το Μέγαρο Μαξίμου στις επαφές που είχε ο πρωθυπουργός στις Βρυξέλλες, εστιάζοντας στην κοινή γραμμή που φαίνεται πως διαμορφώνεται μεταξύ των χωρών του ευρωπαϊκού νότου απέναντι στις πολιτικές της λιτότητας που, όπως τονίζουν, οδήγησαν την ΕΕ στο αδιέξοδο του Brexit. Στο κυβερνητικό επιτελείο γνωρίζουν καλά ότι οι συσχετισμοί δυνάμεων και η αντίθεση στο Βερολίνο αποτελεί εξαιρετικά δύσκολο στόχο. Ωστόσο, επισημαίνουν ότι οι συμμαχίες που είχαν ξεκινήσει να χτίζονται από το 2015 πίσω από τις κλειστές πόρτες των Βρυξελλών και ενώ παιζόταν το θρίλερ του Grexit, πλέον περνούν στο επόμενο στάδιο μίας πιο συμπαγούς οντότητας εντός της ΕΕ με κοινή στόχευση την αλλαγή ρότας προς την ανάπτυξη, τη δημοκρατία και την κοινωνική πολιτική για τη διάσωση του ευρωπαϊκού οικοδομήματος.
Ενδεικτικά, κατά την παρέμβασή του στη Σύνοδο ο κ. Τσίπρας αναφερόμενος στο Brexit έκανε λόγο για «σοκ ιστορικών διαστάσεων», τονίζοντας ωστόσο ότι «δεν πρέπει να παριστάνουμε τους αιφνιδιασμένους», διότι «τα αίτια της εθνικής αναδίπλωσης και του ευρωσκεπτικισμού είναι βαθιά και δεν είναι άλλα από το δημοκρατικό έλλειμμα, τη λιτότητα και την κοινωνική κρίση».
Ο ρόλος του Έλληνα πρωθυπουργού, ο οποίος είχε εκτός των άλλων και σειρά επαφών με αξιωματούχους της Ευρωπαϊκής Αριστεράς, είναι να αποτελέσει το συνδετικό κρίκο μεταξύ της Αριστεράς και της Σοσιαλδημοκρατίας απέναντι στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα και τις ευρωσκεπτικιστικές δυνάμεις που ενισχύονται εντός της ΕΕ.
Σε αυτό το κλίμα, η διαμόρφωση ενός «νοτίου άξονα», με τη συμμετοχή των χωρών Μεσογείου, βρέθηκε στο επίκεντρο της συνάντησης που είχε στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής, ο Έλληνας πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας με τον Ιταλό ομόλογό του Ματέο Ρέντσι.
Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, οι δύο ηγέτες στάθηκαν στην ανάγκη διαμόρφωσης αναπτυξιακής πρότασης από τις χώρες του νότου, ιδέα την οποία φέρονται να στηρίζουν ο Γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ και ο πρωθυπουργός της Πορτογαλίας Αντόνιο Κόστα. Κατά τις ίδιες πηγές, οι δύο άνδρες συμφώνησαν ότι στην προσπάθεια δημιουργίας ενός μεσογειακού πόλου, για να υπάρξει μια νέα ισορροπία στην Ευρώπη, μπορούν να ενταχθούν κι άλλες χώρες, όπως η Ισπανία.
Περαιτέρω συζητήσεις για το υπό διαμόρφωση «μπλόκο» της ευρωπαϊκής Κεντροαριστεράς αναμένεται να έχει ο πρωθυπουργός και με τον αντικαγκελάριο της Γερμανίας, Ζίγκμαρ Γκάμπριελ, ο οποίος επισκέπτεται την Αθήνα την προσεχή Παρασκευή. Σημειώνεται ότι ο Γερμανός υπουργός Οικονομίας στην τοποθέτησή του τόνισε ότι «εάν θέλουμε να σώσουμε την Ευρώπη πρέπει να επανέλθουμε σε μία ατζέντα με έμφαση στη δημοκρατία, την ανάπτυξη και την κοινωνική δικαιοσύνη». Το επόμενο επεισόδιο για τον ευρωπαϊκό νότο πάντως αναμένεται να παιχτεί στις 9 Ιουλίου στο Παρίσι, μετά τη Σύνοδο του ΝΑΤΟ στη Βαρσοβία. Εκεί, ο Αλέξης Τσίπρας θα βρεθεί προσκεκλημμένος για δεύτερη φορά στη Σύνοδο των Ευρωπαίων Προοδευτικών ηγετών και αξιωματούχων.
Ο Έλληνας πρωθυπουργός πάντως εμφανίστηκε επικριτικός απέναντι στους Ευρωπαίους Σοσιαλιστές αναφορικά με τα δύο μέτρα και τα δύο σταθμά που τηρούν στο βρετανικό δημοψήφισμα σε αντιπαραβολή με το ελληνικό πριν από έναν χρόνο.